Berlin'den Prag'a giderken şöyle bir hesap var. Flixbus 19 euro, tren 49 euro, uçak 34 euro. Uçağı seçersin tabii. Sonra havalimanına metro 3.60 euro, Prag'ta havalimanından şehre otobüs 2 euro, Flixair bagaj ücreti 20 euro... Derken o 34 euro 59.60 euroya çıkar. Treni seçseydin 49 euro verip merkez istasyondan merkez istasyona gidebilirdin. İşte bu yazıda tam olarak bunu konuşacağız.

Bilet Fiyatı Sadece Başlangıç

Herkes Skyscanner'da ya da Omio'da bilet fiyatlarına bakıp karar veriyor. Ama kimse şunu hesaplamıyor: o bileti aldıktan sonra ne kadar daha harcayacaksın?

Şunu söyleyeyim, ben her seferinde Excel'de küçük bir tablo yapıyorum. Sol tarafa tren, sağ tarafa uçak. Sonra tek tek her kalemi yazıyorum. Bazen tren 40 euro daha pahalı görünüyor ama hesap bitince 15 euro daha ucuz çıkıyor.

Uçakta Gizli Maliyetler

Havalimanına Ulaşım

Çoğu havalimanı şehir merkezinden 15-30 kilometre uzakta. İstanbul'da Sabiha Gökçen'e Havabus minimum 250 lira. Londra'da Stansted'e tren 19 pound. Berlin'de Schönefeld'e tren 3.60 euro ama 45 dakika sürüyor.

Tren istasyonları genelde şehir merkezinde. Paris'te Gare de Lyon metro istasyonunun hemen üstünde. Prag'ta ana tren istasyonu Wenceslas Meydanı'na 10 dakika yürüme mesafesinde.

Ortalama hesap: Havalimanı ulaşımı gidiş-dönüş 10-25 euro arası. Tren istasyonu ulaşımı 0-5 euro.

Bagaj Ücreti

Ryanair'de 10 kiloluk kabin bagajı 12-25 euro arası. Wizz Air'de Priority Boarding almadan büyük çanta götüremiyorsun, o da 10-30 euro. Easyjet'te küçük çanta bedava ama kabin boy çanta 10-35 euro.

Trende bagaj limiti yok. İstediğin kadar çanta götürüyorsun. Konuyla alakalı Leman anlatıyor, geçen sene Viyana'dan Budapeşte'ye giderken 23 kiloluk sırt çantası, 8 kiloluk ön çanta ve bir de alışveriş torbası varmış. Ve kimse tek kelime söylememiş.

Yemek-İçecek

Havalimanlarında bir sandviç 7-12 euro. Su 3-4 euro. Güvenlikten geçtikten sonra dışarıdan yiyecek götüremiyorsun.

Tren istasyonlarında süpermarket var. Budapeşte Keleti'de Spar var, oradan 1.5 euroya sandviç alıyorsun. Trene de istediğin yiyeceği götürebiliyorsun. Ben genelde hosteldan ekmek-peynir-domates alıp yanıma koyuyorum.

Zaman Maliyeti

Uçakta 2 saat önce havalimanında olman lazım. Check-in, güvenlik, boarding... Uçuş 1 saat olsa bile toplam 4-5 saat harcıyorsun.

Trende 10 dakika önce istasyonda olman yeter. Biniş kartı yok, güvenlik yok. Tren kalktı mı 10 dakika sonra laptop'unu açıp çalışmaya başlayabiliyorsun. Çoğu zaman internette çalışıyor

Prag'tan Viyana'ya uçak 1 saat, tren 4 saat. Ama kapı-kapı hesap yapınca uçak 5.5 saat, tren 4.5 saat sürüyor.

Trende Gizli Maliyetler

Rezervasyon Ücreti

Bazı trenlerde koltuk rezervasyonu zorunlu. İtalya'da Frecciarossa'da 10 euro, Fransa'da TGV'de 20 euro civarı. Interrail ya da Eurail Pass'in varsa bile bu ücreti ödüyorsun.

Ama bölgesel trenlerde rezervasyon yok. Almanya'da Regional Express, Avusturya'da REX trenleri... Biniyorsun, boş koltuk buluyorsun, oturuyorsun.

Aktarma Maliyetleri

Ucuz tren biletleri genelde 2-3 aktarmalı. Münih'ten Amsterdam'a direkt tren 140 euro ama 2 aktarmalı sefer 49 euro.

Aktarmada bazen 5-6 saat bekliyorsun. O sürede yemek yiyeceksin, belki hostel alacaksın. Avrupanın herhangi bir yerinde 6 saat aktarma için 15 euro kahvaltı, 10 euro öğle yemeği parası harcarsın.

Gerçek Hesap Örnekleri

Örnek 1: Berlin - Amsterdam

Uçak (Ryanair):
Bilet: 29 euro
Bagaj: 20 euro
Berlin havalimanı ulaşım: 7 euro (gidiş-dönüş)
Amsterdam havalimanı ulaşım: 11 euro (gidiş-dönüş)
Havalimanı yemek: 10 euro
Toplam: 77 euro

Tren (Deutsche Bahn):
Bilet: 39 euro (3 hafta önceden Sparpreis)
Bagaj: 0 euro
Ulaşım: 0 euro (merkez-merkez)
Yemek: 3 euro (herhangi bir marketten sandviç)
Toplam: 42 euro

Örnek 2: Paris - Londra

Uçak (Easyjet):
Bilet: 45 euro
Bagaj: 15 euro
Paris CDG ulaşım: 22 euro (RER B gidiş-dönüş)
Londra Gatwick ulaşım: 38 euro (Gatwick Express gidiş-dönüş)
Toplam: 120 euro

Eurostar:
Bilet: 89 euro (2 ay önceden)
Bagaj: 0 euro
Ulaşım: 0 euro (Gare du Nord - St Pancras, merkez istasyonlar)
Toplam: 89 euro

Üstelik Eurostar 2 saat 15 dakika, uçak kapı-kapı 5 saat.

Hangi Durumlarda Uçak Kazandırır

Uzun Mesafeler

İstanbul - Londra gibi 3000 kilometre üstü mesafelerde tren mantıklı değil. Pegasus 79 euro, tren 400 euro üstü ve 3 gün sürüyor.

Erken Rezervasyon Yapamadığında

Son dakika tren biletleri çok pahalı. Münih - Viyana son dakika tren 130 euro, Ryanair 35-50 euro arası. Ama 2 ay önceden baksan tren 30 euro.

Bagajsız Seyahat

Sadece küçük sırt çantanla gidiyorsan ve havalimanı şehre yakınsa uçak mantıklı olabilir. Budapeşte - Viyana arası Wizz Air 20 euro, tren 15 euro. Ama Budapeşte havalimanı şehre 20 dakika, Viyana havalimanı 16 dakika.

Hangi Durumlarda Tren Kazandırır

Kısa-Orta Mesafeler

500 kilometre altı mesafelerde tren genelde daha hızlı ve ucuz. Brüksel - Amsterdam 200 kilometre, tren nerdeyse 2 saat ve 29 euro. Uçak 45 dakika ama kapı-kapı 4 saat ve bagaj dahil 60 euro.

Merkez-Merkez Seyahat

Hostel şehir merkezindeyse tren çok mantıklı. Prag - Viyana trenle 4 saat, hostelden hostel'e toplam 4.5 saat. Uçakla hostelden havalimanına 1 saat, uçuş 1 saat, havalimanından hostele 1 saat, toplam 5.5 saat.

Çok Bagajla Seyahat

20 kiloluk çanta, laptop çantası, belki bir de alışveriş torbası... Uçakta bagaj ücreti 40-50 euroya çıkıyor. Trende sıfır.

Çalışman Gerekiyorsa

Trende laptop açıp 4 saat çalışabiliyorsun. WiFi var, priz var, masa var. Uçakta internet yok, olsa bile ekstra para ödemen gerekir.

Benim Hesaplama Yöntemim

Her rezervasyon öncesi şöyle bir Excel tablosu yapıyorum:

Uçak:
1. Bilet fiyatı
2. Bagaj (varsa)
3. Kalkış havalimanı ulaşım (gidiş-dönüş)
4. Varış havalimanı ulaşım (gidiş-dönüş)
5. Havalimanı yemek (ortalama 10 euro)
6. Zaman kaybı maliyeti (saatlik 5 euro hesaplıyorum, yani 2 saat ekstra zaman = 10 euro)

Tren:
1. Bilet fiyatı
2. Rezervasyon ücreti (varsa)
3. İstasyon ulaşım (genelde sıfır)
4. Yemek (süpermarketten 3-5 euro)

Sonra ikisini karşılaştırıyorum. Genelde 500 kilometre altında tren, 1000 kilometre üstünde uçak kazanıyor. 500-1000 arası duruma göre değişiyor.

Pratik İpuçları

Omio kullan: Hem tren hem uçak hem otobüs fiyatlarını aynı anda gösteriyor. Gerçek kapı-kapı süreyi de yazıyor.

Trainline'da fiyat alarmı kur: Tren biletleri 3 ay önceden satışa çıkıyor ve ilk hafta en ucuz. Alarm kuruyorsun, biletler çıkınca haber veriyor.

Skyscanner'da 'Tüm Aylar' ara: Ayın en ucuz günlerini gösteriyor. Bazen 1 gün öne veya geriye alınca 40 euro fark oluyor.

Gece trenlerini unutma: Viyana - Venedik gece treni 29 euro. Hem ulaşım hem konaklama. Hostel 15 euro olsa bile toplam 44 euro, uçak 60 euro.

BlaBlaCar'a bak: Bazen arabayla gitmek hem ucuz hem hızlı. Münih - Salzburg BlaBlaCar 8 euro, tren 25 euro, uçak yok.

Sonuç

Şimdi bir daha bilet ararken sadece bilet fiyatına bakma. Bütün maliyetleri topla, kapı-kapı süreyi hesapla, sonra karar ver. Ben şahsen 500 kilometre altında hep treni seçiyorum. Daha ucuz, daha hızlı, daha rahat. 1000 kilometre üstünde uçak mantıklı. Ortası duruma göre.

Bir sonraki seyahatinde bu hesabı yap, kaç euro tasarruf ettiğini yaz bana. Merak ediyorum.