Her Şey Bir Kase Pho ile Başladı

Bundan tam 3 yıl önce, 2020'nin sonlarında, Vietnam'a ilk defa ayak bastım. Hanoi'deki Noi Bai Havalimanı'ndan iner inmez, daha valizimi hostele bırakmadan kendimi sokaklarda buldum. Burnuma inanılmaz bir koku geldi; baharat, taze otlar, sıcacık bir çorba kokusu. Karşımda minicik bir tezgah, önünde plastik tabureler, üzerinde dumanı tüten bir tencere. Teyze bana baktı, "Pho?" dedi. Ben de "Tabii ki!" dedim, sanki yıllardır pho yiyormuşum gibi cool bir tavırla. (İtiraf: Daha önce bir kez bile yememiştim.) Bir kase pho için sadece 25.000 Vietnam Dongu ödedim, yani yaklaşık 1 dolar! O ilk kaşığı ağzıma attığımda, "Esat, sen bu ülkeyi seveceksin" dedim kendi kendime. Gerçekten de öyle oldu. Vietnam sokak yemekleri benim için sadece bir beslenme şekli değil, bir yaşam biçimi haline geldi. Her köşe başında bir tezgah, her tezgahta farklı bir lezzet, her lezzet cebine dost. İşte bu yüzden, 3 ay boyunca Vietnam'da günde sadece 3 dolarla nasıl doyduğumu sana anlatmak istiyorum. Hazırsan, başlıyoruz!

3 Dolarlık Bir Gün: Ne Yedim, Ne Kadar Ödedim?

Vietnam'da sokak yemeği öyle ucuz ki, bazen "bu fiyata nasıl bu kadar lezzetli olabilir?" diye şaşırıyorsun. Hanoi'de, Ho Chi Minh'de, Da Nang'da, hatta küçük kasabalarda bile durum aynı. Günde 3 dolarla geçinmek için bir stratejim vardı. Sabah, öğlen ve akşam için kendime mini bir bütçe ayırdım. Genelde şöyle bir plan yapıyordum: Sabah 1 dolar, öğlen 1 dolar, akşam 1 dolar. Eğer bir gün fazla harcarsam, ertesi gün telafi ederdim. Şimdi sana bir günümü detaylıca anlatayım ki, kafanda net bir resim oluşsun.

Sabahları genelde Hanoi'nin eski mahallelerinde, Old Quarter'da dolaşırken bir teyzenin tezgahında Banh Mi alırdım. Banh Mi, Vietnam'ın meşhur sandviçi. Taze bir baget ekmeğin içine tavuk, domuz eti ya da tofu koyuyorlar, üstüne bolca taze ot, salatalık, turşulanmış havuç ve özel sos. Bir tane Banh Mi için genelde 20.000-25.000 Dong, yani 0,80-1 dolar ödüyordum. Yanında bir de Vietnam kahvesi alıyordum, ki bu kahve başka bir seviye. Yoğunlaştırılmış sütle yapılıyor, hem tatlı hem sert. Bir kahve de 15.000 Dong civarı, yani 0,60 dolar. Sabahım toplam 1,5 dolar falan tutuyordu ama inan, o kadar doyurucu ki öğlene kadar açlık hissetmiyordum bile.

Öğlen vakti genelde sokaklarda gezerken karşıma çıkan bir Pho tezgahına oturuyordum. Pho, Vietnam'ın ulusal çorbası gibi bir şey. İnce pirinç noodle'ları, et suyu, bol baharat ve taze otlarla hazırlanıyor. Eğer etli istersen biraz daha pahalı, ama vejetaryen versiyonu ya da tavuklu olanı genelde 25.000-30.000 Dong, yani 1-1,2 dolar. Ben genelde Hanoi'nin Hoan Kiem Gölü çevresindeki küçük tezgahlardan alıyordum. Hem ucuzdu hem de ortam çok otantik. Bir keresinde yanlışlıkla bir dükkanda oturup "fancy" bir pho yedim, 50.000 Dong ödedim, yani 2 dolar. Kendi kendime "Esat, bu bütçeyi aşar, dikkat et" dedim. (Plot twist: O kadar lezzetliydi ki değdi!)

Akşamları ise genelde Bun Cha ya da Com Tam gibi yerel yemeklere yöneliyordum. Bun Cha, Hanoi'ye özgü bir yemek; ızgara domuz eti, pirinç noodle'ları ve tatlı-ekşi bir sosla servis ediliyor. Bir porsiyon genelde 30.000 Dong, yani 1,2 dolar. Com Tam ise kırık pirinç pilavı, üstünde ızgara et, turşu ve sos. O da aynı fiyatlarda. Ho Chi Minh'de Ben Thanh Pazarı'nın çevresindeki tezgahlardan sık sık Com Tam yedim. Bazen de canım tatlı çekerse, sokak satıcılarından Che alırdım, yani Vietnam usulü tatlı bir çorba. Bir kase Che genelde 10.000-15.000 Dong, yani 0,40-0,60 dolar. Böylece akşam yemeğim de 1,5 doları geçmiyordu. Toplamda bir günüm 3 doları buluyordu, hatta bazen altında kalıyordu. İnanılır gibi değil, değil mi?

Sokak Yemeği için Pratik İpuçları: Nereden, Nasıl Yiyeceksin?

Şimdi gelelim işin püf noktalarına. Vietnam'da sokak yemeği yemek hem çok keyifli hem de çok ucuz, ama bazı şeylere dikkat etmen lazım ki hem bütçen sarsılmasın hem de keyfin kaçmasın. Öncelikle, her zaman kalabalık tezgahları tercih et. Eğer bir tezgahın önünde yerel halk kuyruk olmuşsa, o yemek hem lezzetlidir hem de güvenilirdir. Ben genelde Hanoi'de Old Quarter'daki ya da Ho Chi Minh'de District 1'deki tezgahlara bakıyordum. Turistik yerlerde bile ucuz tezgahlar var, yeter ki biraz araştır. Mesela, Ben Thanh Pazarı'nın içindeki yemek tezgahları biraz pahalı, ama pazarın hemen dışındaki sokaklarda aynı yemekleri yarı fiyatına bulabiliyorsun. Biraz yürümeye üşenme, değiyor.

Bir diğer ipucu, satıcıyla iletişim kurmaya çalış. Vietnamca bilmene gerek yok, bir gülümseme ve işaret parmağınla menüyü göstermek yeterli. Fiyatı önceden sor, genelde kazıklanma gibi bir durum olmuyor ama yine de emin ol. Ben bir keresinde Da Nang'da bir tezgaha oturdum, menüde fiyat yazmıyordu, yedikten sonra bana 100.000 Dong, yani 4 dolar dediler. Normalde o yemek 30.000 Dong falandı. Kendi kendime "Esat, aptallık etme, sor" dedim ve bir daha asla fiyatı önceden sormadan oturmadım. Ayrıca, yanında her zaman peçete ve ıslak mendil taşı. Sokak tezgahlarında genelde peçete oluyor ama hijyen için kendi mendilinle ellerini silmek daha güvenli.

Ve tabii ki, yemek seçerken cesur ol. Vietnam sokaklarında sadece pho ya da banh mi değil, birçok ilginç lezzet var. Mesela, Balut denilen, içinde embriyo olan ördek yumurtasını denedim. Evet, kulağa korkunç geliyor ama tadı fena değildi. (Tamam, bir daha yemedim ama denemiş oldum!) Ya da sokaklarda satılan taze meyve sularını mutlaka tat. Ejderha meyvesi suyu ya da mango suyu genelde 10.000 Dong, yani 0,40 dolar. Hem serinletiyor hem de enerji veriyor. Özgür ol, cesur ol, farklı tatlara açık ol. Vietnam sokakları bunun için biçilmiş kaftan.

Gerçekler: Her Şey Toz Pembe Değil

Şimdi dürüst olayım, Vietnam'da sokak yemeği yemek her zaman mükemmel değil. Bir kere, hijyen konusu biraz riskli. Tezgahların çoğu açık havada, tozun toprağın içinde. Tencerenin başında teyze elinde terlik sineği kovalarken yemek yapıyor bazen. (Evet, bizzat şahit oldum.) Ama şunu söyleyeyim, 3 ay boyunca sokak yemeği yedim ve bir kez bile hastalanmadım. Yine de dikkatli olmakta fayda var. Eğer bir tezgah çok pis görünüyorsa, ya da yemek soğuksa, riske girme. Ben genelde sıcak, taze pişmiş yemekleri tercih ediyordum. Bir de su konusu var. Sokak tezgahlarında genelde ücretsiz su veriyorlar ama musluk suyu olduğu için içmemeni öneririm. Yanında şişe su taşı, tanesi 5.000-10.000 Dong, yani 0,20-0,40 dolar. Bir keresinde susuzluktan ücretsiz suyu içtim, "bir şey olmaz" dedim, ama bütün gece midem guruldadı. Dersimi aldım.

Bir diğer zorluk da dil bariyeri. Menüde ne yazdığını anlamıyorsun, satıcı da İngilizce bilmiyor. Bir keresinde Ho Chi Minh'de bir tezgaha oturdum, "tavuk" dedim, karşıma domuz böbreği geldi. (Plot twist: Tadını anlamadım bile, sos o kadar güzeldi ki!) Ama işte, bazen yanlış siparişler geliyor, hazırlıklı ol. Ve son olarak, sokak tezgahlarında oturacak yer genelde minicik plastik tabureler. Eğer benim gibi 1,85 boyundaysan, 10 dakika sonra popon uyuşuyor. Rahatına düşkünsen, belki ara sıra bir restorana gitmek isteyebilirsin. Ama şunu söyleyeyim, o plastik taburelerde yediğim yemeklerin tadı hâlâ damağımda.

Sonuç: Vietnam Sokakları Bana Ne Öğretti?

Vietnam'da 3 ay geçirdim, günde 3 dolarla karnımı doyurdum, inanılmaz lezzetler tattım ve bir kez bile hastalanmadım. Bu süreç bana şunu öğretti: Azla çok yapmak mümkün. Bir kase pho, bir tane banh mi, bir bardak Vietnam kahvesi; bunlar sadece yemek değil, aynı zamanda bir kültür, bir yaşam tarzı. Vietnam sokaklarında yemek yerken sadece mideni değil, ruhunu da doyuruyorsun. Yerel halkla tanışıyorsun, onların günlük hayatına ortak oluyorsun. Bir teyzenin tezgahında otururken, onun torunlarından bahsetmesini dinlemek, ya da bir amcanın sana "biraz daha sos ister misin?" diye sorması, bunlar paha biçilemez anlar.

Sen de Vietnam'a yolun düşerse, sokak yemeklerini mutlaka dene. Cebinde 3 dolar olsun, yeter. Kalabalık bir tezgah bul, plastik tabureye otur, siparişini ver ve o anın tadını çıkar. Hayatın güzelliği burada, basitlikte. Özgür ol, cesur ol, o minik tezgahın başına geç ve "Pho?" de. Göreceksin, her şey çok daha güzel olacak. Peki, senin Vietnam'da denediğin en ilginç sokak yemeği neydi? Ya da denemek istediğin bir tat var mı? Yorumlarda anlat, merak ediyorum. Bir sonraki yazıda görüşmek üzere, kendine iyi bak!

Kategori: bütçe seyahati